• Uzay
  • Bilim
  • Teknoloji
  • Dünya
  • NASA TV (Canlı)
  • Tarih
  • Nedir ? – Ne Değildir ?
Pazar, Mart 7, 2021
  • Oturum Aç
Bilimsel Dünya
  • Uzay
  • Bilim
  • Teknoloji
  • Dünya
  • NASA TV (Canlı)
  • Tarih
  • Nedir ? – Ne Değildir ?
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Uzay
  • Bilim
  • Teknoloji
  • Dünya
  • NASA TV (Canlı)
  • Tarih
  • Nedir ? – Ne Değildir ?
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Bilimsel Dünya
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
Ana Sayfa Uzay Uzay Teknolojileri
Uzayda Yaşam

Uzayda Yaşam

Berkan ÜNÜVAR Berkan ÜNÜVAR
2 Ekim 2020
Kategori: Uzay Teknolojileri
230 7
0

Uzayda yaşamak insan vücudunun karşılaşabileceği en zorlu zihinsel ve fiziksel sınav. Uzayda olma deneyimini Dünya‘da yeniden yaratmak neredeyse olanaksız. Astronotların buna en yakın tadabileceği şey sualtında çalışmak ama o deneyim bile yörüngeye ya da ötesine yapılan ilk yolculuğunkinden çok farklı.

Uzayda “aşağı” ve “yukarı” yok, o yüzden de algısal reseptörlerin büyük kısmı işe yaramaz hale geliyor. Su gibi maddelerse Dünya‘dakinden çok daha farklı davranıyor. Peki, o zaman astronotlar buna nasıl göğüs geriyor ve uzayda yaşam nasıl bir şey?

Yuri Gagarin‘in 1961’de Dünya dışına çıkan ilk insan olmasından bu yana uzayda yaşam büyük oranda değişti ve gelişti. Gagarin, 108 dakikalık uçuşunun tamamını bir uzay kıyafeti içinde geçirmişti. Oysa günümüzde astronotlar evde giydikleri şort ve tişörtlerle görev yapabiliyor. İlk uzay istasyonu olan Rus Salyut’ta (fırlatılış yılı 1971) astronotlar dondurulmuş yiyecek yiyor ve istasyonda sadece kısa süreli kalıyorlardı.

Şimdilerdeyse Uluslararası Uzay İstasyonu‘ndaki astronotlar pizza ve köri yiyebiliyor, araçlarının birçoğunu tekrar tekrar kullanabiliyor ve yüzlerce gün yörüngede kalabiliyorlar.

Uluslararası Uzay İstasyonu‘ndan önce uzayda yaşamla ilgili çok sayıda soru işareti vardı. Mirand ve Skylab gibi ilk uzay istasyonlarındaki prosedürler ve donanım şu ankine göre çok ilkeldi. Her şeyden önce, astronotların bir vantilatörün yakınında uyuması gerektiği anlaşıldı; yoksa boğulma riskiyle karşılaşıyorlar. Zira onlar uyurken sıcak hava ağırlıksız ortamda yükselmiyor. Havalandırma kötüyse astronotlar dışarıya verdikleri karbondioksitten bir balonun içinde kalıyorlar. O yüzden de havaya sürekli taze oksijen verilmesi gerekiyor.

Yıllar içinde uyku yöntemleri de değişti. NASA‘nın Uzay Mekiği’nde duvara bağlı uyku tulumlarında uyuklayan astronotların şimdi UUİ‘de kendi küçük kompartımanları var. Uyumak da kolay değil: Dünya etrafında saatte 24.945 km hızla döndüklerinden UUİ’de astronotlar her 90 dakikada bir gündoğumu ve günbatımı görüyor. O yüzden de saatleri Greenwich zamanına ayarlı ve astronotlar günlerini Dünya‘daki gibi yaşıyor. Günde sekiz saatten fazla mesai yapıyor, hafta sonları zamanlarını istedikleri gibi geçiriyorlar fakat yine de UUİ’nin sağ salim kalması için yapılması gerekenleri yapıyor ve deneyleri gözden geçiriyorlar.

Uzayda yaşam sadece insanlar için zor değil, hayvanlar da güçlük yaşıyor. Örümceklerin ağırlıksız ortama nasıl tepki vereceklerini görmek için 1970’lerde NASA‘nın Skylab uzay istasyonuna örümcek götürülmüştü. Hayvanlar yönlerini yitirse de ağ örmeyi başardılar ama ağları biraz tuhaftı.

Dünya‘dan uzaya gönderilen ilk canlı hayvan olan Laika adlı köpek daha da ünlü. Ne yazık ki Laika yörüngede öldü ama ağırlıksızlık deneyimiyle başarılı biçimde başa çıktığı söyleniyor. En azından hayvanların uzayda sağ kalabileceğini ispatladı ve bu da Gagarin’in daha sonraki görevinin ve gelecekte uzaya yapılacak tüm insanlı seferlerin temeli oldu.

İnsan günde 0,9 kg oksijen tüketir ve 2,7 litre su içer. O yüzden de UUİ‘deki yaşam destek sistemlerinin havadaki yoğunlaşmış nemi ve idrarı arıtıp yeniden kullanması gerekiyor. Çoğu zaman bu sıvılar elektrolizle ayrıştırılarak taze oksijen üretiyor. Ne var ki suyun hepsini yeniden kullanmak mümkün değil. Bu yüzden de astronotlar istasyona kargo taşıyan düzenli ikmal araçlarına bel bağlamak zorunda.

Bu görevler yıllardır farklı uzay araçları tarafından yapılıyor. Örneğin Ruslar UUİ‘nin kuruluşundan beri Progress uzay araçlarını kullanıyor. Amerikalılar ise Temmuz 2011’de emekliye ayrılana kadar Uzay Mekiği ile ikmal yapıyordu. ESA’nın Otamatik Aktarım Aygıtı ATV beş kez, Japon HTV Kounotori beş kez, Amerikalı SpaceX Dragon sekiz kez ve Amerikalı Orbital ATK Cygnus da dört kez UUİ‘ye ikmal yaptı.

Bu araçlar istasyona taze yiyecek, giyecek, su ve ekipman taşıyor. Kargo teslim edildikten sonra astronotlar 5.896 kilogramı bulan atıkları araca dolduruyorlar, sonra atmosferde yanıp parçalanması için araç Dünya‘ya gönderiliyor. Bunlar astronotların uzayda yaşama ayak uydurduğu birçok noktadan sadece birkaçı.

Uluslararası Uzay İstasyonu‘nda geçirilen zaman arttıkça ağırlıksız ortamda çalışma becerimiz de artacak. Uzay ajanslarının durup dinlenmeden sarf ettikleri çaba sayesinde,2030’larda bir asteroide ya da Mars‘a insan gönderme düşüncesi giderek başarılabilir bir hedefe dönüşüyor.

Kaynak: How It Works

Paylaş163Tweet86Paylaş34
Berkan ÜNÜVAR

Berkan ÜNÜVAR

''Bilim bize gerçeği vaad eder, barışı ya da mutluluğu değil.'' Gustave Le Bon

İlgili İçerikler

Uydular Dünya’yla Nasıl İletişim Kuruyor?
Uzay Teknolojileri

Uydular Dünya’yla Nasıl İletişim Kuruyor?

Falcon 9 Roketi
Uzay Teknolojileri

Falcon 9 Roketi

Vostok 6 (1963)
Uzay Teknolojileri

Vostok 6 (1963)

Gemini Projesi
Uzay Teknolojileri

Gemini Projesi

Voskhod 2 (1965)
Uzay Teknolojileri

Voskhod 2 (1965)

Daha Fazla Yükle

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle

Kategoriler

  • Bilim (252)
    • Bilim İnsanları (61)
    • Fizik Ve Kimya (62)
    • Tıp ve Biyoloji (125)
  • Dünya (152)
    • Canlılar Alemi (69)
      • Dinozorlar (31)
      • Hayvanlar Alemi (38)
    • Doğa (43)
  • Nedir ? – Ne Değildir ? (115)
    • Bilgi Testi (13)
    • İlginizi Çekebilir (89)
  • Tarih Ve Coğrafya (149)
  • Teknoloji (152)
  • Uzay (255)
    • Güneş Sistemi (87)
    • Samanyolu ve Dış Uzay (75)
    • Uzay Teknolojileri (93)
  • Feodalite Nedir?

    Feodalite Nedir?

    4335 Paylaşım
    Paylaş 1734 Tweet 1084
  • Teleskop Çeşitleri

    3867 Paylaşım
    Paylaş 1593 Tweet 948
  • Gezegenlerin Renkleri

    3467 Paylaşım
    Paylaş 1452 Tweet 840
  • Uzay Meslekleri

    3433 Paylaşım
    Paylaş 1418 Tweet 840
  • En Çok Kazandıran Mühendislik Dalları

    2277 Paylaşım
    Paylaş 916 Tweet 567
Bilimsel Dünya

Tüm Hakları Saklıdır. © 2019 Bilimsel Dünya

  • Anasayfa
  • Künye
  • Gizlilik politikası
  • Hakkımızda

Bizi Takip Edin

Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Uzay
  • Bilim
  • Teknoloji
  • Dünya
  • NASA TV (Canlı)
  • Tarih
  • Nedir ? – Ne Değildir ?

Tüm Hakları Saklıdır. © 2019 Bilimsel Dünya

Tekrar Hoşgeldiniz!

Login to your account below

Forgotten Password?

Yeni Hesap Oluştur!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Oturum Aç

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Oturum Aç