Teleskop denince muhtemelen aklınıza evrenin derinliklerine bakmak için kullanılan, büyük bir merceğe sahip, tüp şeklinde bir alet geliyordur; oysa Kilometrekare Dizisi (Square Kilometre Array, kısaca SKA) tamamen farklı bir şey. SKA, evrenden gelen radyo dalgalarını incelemek için yaklaşık bir kilometrekarelik alana yayılan antenler kullanılacak. SKA sayesinde belki de evrenin en eski anlarına göz atabileceğiz.
SKA, Avustralya ve Güney Afrika olmak üzere iki ana konumda inşa ediliyor ama başka ülkelerde de bazı küçük tesisler kurulacak. Bu konumlar insan altyapılarından uzak oldukları için seçildi. Böylece antenler karasal sinyallerin müdahalesi olmadan evrenin radyo dalgalarını 24 saat gözlemleyebilecek.
20 ülkenin katkılarıyla inşa edilen ve merkezi İngiltere’deki Jodrell Bank Gözlemevi’nde bulunan SKA’nın 2024’te faaliyete geçmesi planlanıyor. Faaliyete başladığında o güne dek yapılmış en büyük radyo teleskop olacak. SKA’nın binlerce anteni neredeyse bir kıta kadar geniş bir alana yayılacak. Böylece SKA, diğer teleskoplardan 50 kat daha hassas ve 10.000 kat daha hızlı olacak.
Projenin 1,8 milyar avroya mal olması bekleniyor. Proje, SKA1-Low ve SKA2-Mid adı verilen iki aşamada tamamlanacak. 2027’de toplam 100.000’den fazla antenle proje tam olarak çalışmaya başlayacak. SKA’nın bilimsel hedefleri arasında Einstein‘ın genel görelilik kuramını incelemek, galaksilerin gelişimlerini gözlemlemek ve hatta diğer güneş sistemlerinden gelebilecek Dünya dışı yaşam sinyallerini aramak var.
SKA’nın Hedefleri
Evrenin Yapısı
SKA, galaksiler arasındaki hidrojen akışını gözlemleyerek, karanlık enerjinin egemen olduğu düşünülen evrenin büyük ölçekli yapısını inceleyecek.
Karanlık Çağ
SKA, Büyük Patlama‘dan sonra evrende çok az ışığın kaldığı ”Karanlık Çağ” denilen dönemde ilk yıldızların ve kara deliklerin nasıl oluştuğuna bakacak.
Manyetik Alanlar
SKA, manyetik alanlardaki elektronların yaydığı radyo dalgalarını gözlemleyerek yıldızlarla galaksilerin oluşumunda ve evriminde bu alanların oynadığı rolü inceleyecek.
Genel Görelilik
SKA’nın tespit edeceği pulsar denilen yıldızlar sayesinde bilim insanları Einstein‘ın yerçekimi kuramlarını ele alabilecek. Pulsarlar evrenin ilk zamanlarındaki yerçekimi dalgalarını bulmamıza da yardımcı olacak.
Yaşam Arayışı
Geniş radyo gücüyle SKA, diğer gezegenlerden yayılan radyo sinyallerini de arayacak. Bunlar bulunursa evrende bir yerlerde gelişmiş uzaylı yaşamı olduğunun göstergesi olabilirler.
Kaynak: How It Works