Kozmik ışınlar uzayda son derece yüksek hızda yolculuk yapan, yüksek enerjili ve kaynağı Güneş Sistemi‘mizin dışı olan parçacıklardır.
Bunlar Dünya yüzeyine nadiren sağlam olarak ulaşabiliyor ve genelde üst atmosferdeki gazlarla çarpıştıktan sonra daha hafif, daha düşük enerjili parçacık yağmurlarına dönüşüyor. Yine de bu ikincil parçacıkların hızını ve dağılımını takip ederek gökbilimciler bu temel kozmik ışınlar hakkında şaşırtıcı bilgiler elde edebiliyor.
Birkaç yıldır, ultra yüksek enerji taneciklerinin en akla yatkın kökeninin gama ışını patlamaları olduğu düşünülüyordu. Bunlar, ölmekte olan yıldızlarla ve birleşen kara deliklerle ilişkili çok büyük enerji patlamaları. Fakat Antarktika‘nın altında gömülü bir parçacık saptayıcı olan IceCube Nötrino Gözlemevi’ni kullanan en son çalışmalar, bu kökeni doğrulaması beklenen nötrino parçacıklarını bulamadı.
Büyük kısmı hidrojen ve helyumun (yani en hafifi iki elementin) atomik çekirdeğinden ve az miktarda lityum ya da berilyum gibi daha ağır çekirdeklerden oluşan bu ışınlar iki belirgin sınıfa ayrılıyor.
Kozmik ışınların çoğu, ışık hızının %99’u hızda yol alıyor. Bunlardan trilyonlarcası her saniye Dünya‘yı bombardımana tutuyor ve kanıtlar bunların büyü kısmının uzaktaki süpernovalardan püskürtüldüğünü gösteriyor.
Çok daha ender görülen ultra yüksek enerjili kozmik ışınlar (UHECR) ise çok daha fazla enerji taşıyor ve ışık hızına çok daha yakın hızlarda seyrediyor. UHECR kaynaklarının da uzak aktif galaksilerle aynı yönde olduğu görülüyor ve kimi gökbilimciler bunların hızla dönen süper kütleli kara deliklerin doğal parçacık hızlandırıcı etkisiyle oluştuğunu düşünüyor.
Kaynak: How It Works