Evrenin harikalarından biri olan Güneş, uzay tozu ve bir nebuladan çıkan gaz çarpışınca meydana gelen çok büyük bir kütle çekimsel çökmeden oluşan devasa bir yıldız. Dünya‘dan 100 kat büyük ve 300.000 kat ağır bir küre. % 70’i hidrojen , yaklaşık % 28’i helyum ve başka gazlardan oluşan bu yıldız hem Güneş Sistemi‘mizin merkezi hem de yakınlarımızdaki en büyük gök cismi.
“5.800 derece Kelvin’de, aşağıdan gelen ısıtmanın tetiklediği konvektif hareketler yüzünden sürekli hareket eden yoğun bir plazma tabakası” diyor Rice Üniversitesi’nde fizik profesörü olan David Alexander. “Bu konvektif hareketler taneciklenme hücresi denilen, kabaca 1.000 km genişlikte ve tüm yıldızın yüzeyine yayılmış oluşumlar halinde kendini gösteriyor.”
Çekirdeğinde Güneş‘in sıcaklığı ve basıncı öyle yüksek ve hidrojen atomları öyle hızlı hareket ediyor ki bu, füzyona yol açarak hidrojen atomlarını helyuma dönüştürüyor. Elektromanyetik radyasyon, yıldızın çekirdeğinden yüzeyine doğru gidiyor, oradan da kör edici bir ışık inanılmaz düzeyde güneş ısısı halinde uzaya yayılıyor.
Aslında Güneş‘in çekirdeği yüzeyinden daha sıcak ama yüzeyden ısı kaçtığında sıcaklık 1-2 milyon derecenin üstüne kadar çıkıyor. Alexander’a göre gökbilimciler Güneş‘in atmosferinin neden bu kadar sıcak olduğunu tamamen anlamıyor ama bunun manyetik alanlarla bir ilgisi olduğunu düşünüyorlar.
Güneş’in İç Yapısı
Çekirdek: Yıldızın nükleer reaktör görevi gören çekirdeği ışık üretmek için tam olarak doğru boyut ve sıcaklıkta. Çekirdek yoğun, aşırı derecede sıcak (yaklaşık 15 milyon derece) bir bölge. Nükleer füzyon oluşturarak yüzeye doğru ısı yayıyor.
Işınımsal Bölge: Güneş‘in ilk 500.000 kilometresi çekirdekten gelen enerjiyi çoğunlukla dış katmanlara doğru, atomdan atoma aktaran bir katman.
Konvektif Bölge: Güneş‘in en dıştaki %30’luk kısmı sürekli hareket halinde olan alttan ısıtılan sıcak bir plazma tabakası.
![]()
Güneş Patlaması
Güneş patlaması, güneş atmosferinde (en çok da kromosferde ve taçkürede) gerçekleşen, plazmayı yerel olarak ısıtıp on milyonlarca dereceye getiren, hızlı bir enerji salıverilmesidir. Elektronların ve protonları hızlandırır, bazısını ışığınkine yakın hızlara getirir ve uzaya madde püskürtür. Dünya‘daki bu elektromanyetik bozulmalar nedeniyle Dünya‘nın ekseninde dönen uydular, uzayda yürüyen astronotlar, yüksek irtifadaki uzay araçları ve Dünya‘daki elektrik şebekeleri de potansiyel bir tehlike yaşıyor.
Güneş Lekesi
Daha serin olan yerleri belirten güneş lekeleri, Güneş‘in yüzeyindeki görünen plazma tabakası olan fotosferde ortaya çıkıyor. Bu “serin” bölgeler, yüzey sıcaklığından yaklaşık 1.000 derece daha soğuk ve güçlü manyetik alanlarla bağlantılı. Birbirini çapraz kesen manyetik alan çizgileri, çekirdekten gelen ısıyı etkileyerek yoğun aktivite cepleri oluşturabiliyor.
Bir güneş lekesinin etrafındaki ısı toplanması, güneş patlaması ya da taçküre kütle atımı biçiminde salıverilebiliyor. Taç küre kütle atımı ayrı bir şey ama genelde büyük güneş patlamalarına eşlik ediyor. Taç küre kütle atımından gelen plazma, Güneş‘ten saatte 1,6 milyon kilometreden fazla bir hızla fışkırıyor.
![]()
Güneş Tutulmaları
Ay, Güneş‘i engelleyince Güneş Tutulması, Ay‘ın doğrudan Dünya‘yla Güneş arasındaki bir çizgiye geçip Güneş‘i görmemizi kısmen ya da tamamen engelleyen eşsiz bir fenomen. Güneş‘in önü, her bir gök cisminin göreceli yörüngelerine göre kapanıyor. İki tür tutulma var: İlki Ay‘ın yörüngesinin Güneş’in dış kenarını gösterdiği tutulma, ikincisi Ay‘ın Güneş‘le aynı hizaya gelerek Güneş‘i görmeyi tamamen engelleyen tam tutulma.
Kaynak: How It Works