Bir dürbününüz varsa, mart ortası, Ay’daki en ünlü (ve bulması en kolay) yapılardan birini görmek için harika bir zaman: Kriz Deniz (Mare Crisium). Mart ayının ortasında 14-15-16 Mart akşamlarında Ay hilal evresindeyken üst tarafına baktığınızda koyu renkli dairesel bir leke göreceksiniz. Bu leke, Crisium havzasının zeminini kaplayan, donmuş lavlardan oluşan büyük, geniş bir düzlük olan Mare Crisium. Aslında, “büyük” terimi pek adaletli değil çünkü yörüngeden yapılan ölçümler, Mare Crisium’un 550 kilometreden geniş olduğunu ve kabaca 176.000 kilometre karelik bir alanı kapladığını gösteriyor.
Astronomlar bu devasa Ay yapısının 3,9 ile 4,5 milyar yıl önce oluştuğuna inanıyor. Büyük bir asteroit Ay‘a o kadar sert çarptı ki sadece muazzam bir delik açılmakla kalmadı, o delik lavla dolup geniş bir alana yayıldı. Tabandaki eriyik kaya ve moloz havuzu, zamanla dondu ve sonunda geriye bugün gördüğümüz karanlık, yuvarlak “deniz” kaldı. Günümüzde o kadar belirgin görünüyor ki, kaçırmak çok zor. Aslında, Ay ve onun yüzey özellikleri hakkında kesinlikle hiçbir şey bilmeseniz bile, Mare Crisium’u ilk bakışta fark edebilirsiniz.
Mart ortası, ince hilalde Mare Crisium’u bulmak için mükemmel bir zaman olsa da aslında onu her zaman Ay’ın üst kısmında küçük, koyu oval bir şekil olarak bulmak kolaydır. Ay diskinin sağında, yaklaşık saat bir konumunda yer alıyor. Küçük bir teleskopla ya da küçük bir dürbünle belirgin olarak gözlemlenebilir; çıplak gözle de kolayca görülebiliyor. 15 Mart tarihinde Mare Crisium, hilal Ay üzerinde boynuzun tepesine yakın koyu oval bir alan olarak belirgin bir şekilde öne çıkacak. Onu bu dönemde gözlemlemek en iyisi, zira küçük tümseklerin, kraterlerin ve zemine dağılmış tırtıklı sırtların arkasına keskin gölgeler bırakıyor. 21 Mart’ta Ay ilk dördün evresine gelecek. İlk dördün evresi sonrasındaki şişkin Ay evresinde bile, Mare Crisium açıkça görülmeye devam edecek.
Ay 28 Mart’ta dolunay evresine geldiğinde de hâlâ açıkça görülebiliyor olacak, ancak 30 Mart’ta aydınlanma çemberi Mare Crisium’un doğu kenarına gelecek ve deniz ertesi akşam karanlığa gömülmüş olacak. Gözlem dönemimizin geri kalanında görüş alanı dışında kalacak. Tekrar gözlemlemek için 15-16 Nisan akşamını beklemelisiniz.
Kaynak: All About Space