Beyniniz hiç şüphesiz vücudunuzun en önemli organı ve zararlı kimyasallardan veya saldırgan enfeksiyonlardan etkilenmemesi hayati önem taşıyor. Vücudunuz sinir hücrelerinizi güvende tutmak için kan beyin bariyeri adında bir biyolojik duvara sahip.
Kan damarları vücudun otobanıdır, dokulara oksijen, besin taşır ve atık maddeleri temizler. Fakat maalesef vücudun bazı bölgelerine zararlı kimyasallar ve enfeksiyonlar da taşıyabilir. Vücudun çoğu bölgesinde, kimyasallar, hücre ve dokuların dışına sızarak damar duvarlarından serbestçe geçer; neyse ki bu, beyinde olmaz.
İstenmeyen zararlı maddelerin girmesini engellemek için, kan damarlarını kaplayan hücreler “sıkı kavşak” denen bir yapı ile birbirine yakından bağlanmıştır. Örümcek ağı benzeri iplikler, bir hücre zarını diğer hücreye bağlayarak çatlaklardan sızıntı olmasını engelleyen bir bariyer oluşturur.
Bu tip hücrelerin etrafında onları saran, kas gibi kasılarak damarlardan geçen kan miktarını kontrol edebilen perisitler bulunur. Perisitlerin hemen dışında yer alan ve üçüncü bir hücre çeşidi olan astrositler, bu bariyerin korunması için kullanılan kimyasalları üretirler.
Hormonlar gibi büyük moleküllerin beyne giriş çıkışı şart. Bu yüzden beynin bazı bölgelerinde bunların geçişini sağlamak için bariyer daha zayıf. Bu tip bir bölge olan “postrema bölgesi” özellikle toksinleri algılamak için önemli bir bölge. “Kusma merkezi” olarak da bilinen bölgenin uyarılması sonucunda neler olduğunu tahmin edebilirsiniz.
Kan Beyin Bariyerini Geçmek
Eğer hiçbir şey kan beyin bariyerini geçemeseydi, beyin hücreleriniz hemen ölürdü. Aslında su ve bazı gazlar kolayca geçerek hücrelere şeker gibi önemli molekülleri sağlar. Yağda çözünen moleküller de geçerek, nikotin ve alkol gibi kimyasalların beyne kolayca ulaşmasına yol açar.
Fakat bir problem var. Çoğu ilaç geçiş için fazla büyük veya fazla yüklü. Bir hasta depresyon veya bunama gibi nörolojik bir durumdan mustarip ise, beyni tedavi etmek çok çaba gerektiriyor. Araştırmacılar, kan damarlarını sızıntılı hale getirip bariyeri bozarak ilaçları doğrudan beynin çevresindeki sıvıya göndermenin ve hatta Truva atı molekülleri kullanarak bu bariyeri geçmenin yollarını arıyor.
Kaynak: How It Works