NASA‘nın Apollo programının ikinci başarılı insanlı görevi olan Apollo 8, ilk başta gelecekte Amerikalı astronotları Ay‘a götürecek olan Ay ve komuta-servis modüllerinin testi olarak başlamıştı. Ancak planlarda beklenmedik bir değişiklik yapıldı ve Apollo 8’in önemi birden arttı. Bu sayede bu görev NASA ve Apollo programı için bir dizi ilki başardı. İronik bir şekilde, Apollo 8’in statüsündeki bu artmanın nedeni, Sovyetler Birliği’nin rakip uzay programı sayesinde oldu. Sovyetler Birliği’nin Zond 5 uzay aracı hayvanları Ay‘a götürüp, çevresinde tur atıp Dünya‘ya geri döndürmeyi başarmıştı. Söylentiler, yıl sonunda Sovyetler’in bunu bir de insanlı uzay aracı ile deneyecekleri yönündeydi.
Aslında 1969’un ilk aylarında fırlatılması planlanan, Amerika’nın Florida’daki Kennedy Uzay Üssü’nden göndereceği ilk insanlı uzay görevi olan Apollo 8, görevde yapılan değişikliklerden sonra 21 Aralık 1968’de yola çıktı. Apollo 8 görev kapsamı içinde sadece komuta-servis ve Ay modülünün Ay yörüngesinde bir tur atması vardı ancak risk alınarak komuta-servis modülünde bazı değişiklikler yapıldı. Zira Ay modülündeki sorunları düzeltmek daha uzun sürecekti ve 1969’un sonunda Ay‘a insan indirmek hedefini tehlikeye atabilirdi. Apollo 8 programını öne çekerek kritik olan Ay‘a iniş prosedürlerini test etmek mümkün olacaktı.
Apollo 8 sabah 7:50’de fırlatıldı. İki saat 50 dakika sonra mürettebatın Ay roketlerini ateşlemesi onaylandı ve uzay aracı Ay‘a doğru yola çıktı. Kalkıştan sadece 68 saat sonra, Apollo 8 Ay çevresinde eliptik bir yörüngeye girdi. Hava Kuvvetleri Albayı Frank Borman (komutan), Donanma Yüzbaşı James Lovell Jr (komuta modülü pilotu) ve Hava Kuvvetleri Binbaşı William Anders’dan (Ay modülü pilotu) oluşan mürettebat, yedi gün süren bu görevle, tarih yazdı.
Borman daha önce Gemini 7 görevinde 14 gün uzayda kalarak rekor kırmıştı. Buna ek olarak NASA‘nın Apollo 1 astronotlarının hayatını kaybettiği kazanın araştırma kurulunda yer alıyordu. Lovell ve Borman Gemini 7 görevinde beraber çalışmışlar, Lovell, Gemini 12’nin komutanlığını yapmıştı. Apollo 8’de ilk defa uzaya gidecek tek kişi Anders’tı. Apollo 8 mürettebatı önce Dünya yörüngesinden ayrılacak, sonra Ay‘a gidip yörüngesinde tur atacak, daha sonra da Dünya‘ya dönecekti. Üç astronot alçak Dünya yörüngesinin dışına çıkacak ilk insanlar olacaktı. Dünya‘yı uzaktan tam olarak gözlemleyebilecek ve Ay‘ın karanlık yüzünü doğrudan göreceklerdi. Başka bir gök cisminin (Ay) kütle çekiminden kurtulacak ve Dünya‘nın kütle çekimine tekrar girecek ilk insanlar olacaklardı.
Apollo 8 Ay çevresinde 10 tur attı ancak uzay aracını yörüngeye doğru şekilde oturtmak için epey bir mücadele verilmesi gerekti. Motorların uzay aracı Ay‘ın karanlık tarafındayken yani Dünya ile iletişim kopmuşken, tam zamanında ateşlenmesi gerekiyordu. Tüm gerilime rağmen, bunu başardılar. 24 Aralık’ta astronotlar Ay ufkunun arkasında Dünya‘nın nefes kesici doğuşunu gördüler. Bu an çok etkileyici ve biraz da beklenmedik bir andı. Anders bu sırada tüm zamanların en ikonik fotoğraflarından birini çekti ve bu fotoğraf sonrasında çevre bilinci için yapılan çalışmalarda sembol olarak kullanıldı.
Tarihe geçen uzay yolculuğu sırasında Apollo 8 mürettebatı Dünya‘nın dört bir yanına yapılan altı yayınla izlendi. Noel günü Ay‘a bakan Lovell burasının “büyük, yalnız, tehlikeli hiçlik” olduğunu ve “uzayın ne kadar büyük bir yer olduğunu gösterdiğini” söyledi. Ekip, İncil’in Yaratılış bölümünden on ayet okudu ve “Dünya’daki insanlar: İyi geceler, iyi şanslar, mutlu yıllar ve Tanrı hepinizi korusun” diyerek izleyicilere veda etti. Noel günü Ay inişinin batarya testleri tamamlandı ve Apollo 8’in Dünya‘ya dönüş yolculuğu başladı. Dünya rotasına girebilmesi için Ay‘ın karanlık yüzündeyken uzay aracının motorlarının tam zamanında ateşlenmesi gerekiyordu. Görev, mükemmel bir şekilde başarıldı ve iletişim tekrar sağlandığında Lovell “haberiniz olsun, Noel Baba gerçekten var!” diyerek esprili bir mesaj gönderdi. 27 Aralık’ta saat sabah 10:51’de Apollo 8 Pasifik Okyanusu’na iniş yaptı. 12:20’de USS Yorktown gemisi tarafından bulundular ve güverteye alındılar.
Apollo 8 görevi müthiş bir başarıydı. Ancak bu uzay yolculuğu sırasında zaman zaman gerilimler de yaşanmadı değil. 1967’de Apollo 6 görevi sırasında Saturn V roketinde ciddi problemler çıkmıştı. Özellikle sıvı yakıt dolu roket motorlarının yanma sırasında dengesiz hale gelmesi nedeniyle yaşanan Pogo titreşimleri ve ikinci kademe motorlarında iki kere yaşanan sorun, arkasından üçüncü kademenin Dünya yörüngesindeyken ateşlenmemesi yürekleri ağza getirmişti. Bu problemler çözülmeden insanlı bir uçuş yapılması çok tehlikeliydi. Gerekli modifikasyonlar yapılmış ve testler fırlatmadan sadece üç gün önce tamamlanmıştı.
Ancak, görevin 18. saatinde Borman hastalandı, kusma ve ishal başladı. Bir süre uyuduktan sonra kendini daha iyi hissettiğini söyledi, ancak protokol gereği bunun görev komuta merkezine bildirilmesi gerekiyordu. Bu sorunu herkesin öğrenmemesi için özel bir iletişim kanalı kullanıldı. Birkaç saat sonra, uçuş doktoru Chuck Berry ile konuşan kıdemli NASA yöneticileri görevin devam etmesine karar verdi. Dönüş yolculuğu sırasında Lovell navigasyon üzerinde çalışırken yanlışlıkla bilgisayarın belleğinin bir kısmını sildi. Mürettebat daha önceki verileri temel alıp ateşlenen itici motorlardan biri yüzünden rotadan sapıldığını fark ettiğinde, hesaplamaları elle yapmak ve bilgisayara girmek gerekti. Lovell 25 dakika içinde tüm hesaplamaları yaptı, verileri hazırladı ve bilgisayara girerek bir felaketi engelledi.
On altı ay sonra Lovell Apollo 13 Ay görevinin komutanı olarak tekrar uzaya çıktı, ancak uzay aracında bir patlama olduğu için bu görev de başarılamadı. Apollo 8’de yaşadığı bilgisayar probleminden aldığı dersin, Apollo 13 mürettebatını sağ salim eve getirmesini sağladığını söyledi. Kitlelerin hayal gücüne verdiği ilham nedeniyle üç Apollo 8 astronotu 1968’te Time Dergisi tarafından “yılın adamları” seçildi.
Kaynak: All About History