Yıldırım topu, binlerce yıldır bilim insanlarının kafasını karıştıran bir hava olayı. Orajların (gök gürültülü fırtına) ardından havada yüzen ve parlayan elektrik topları gördüğünü söyleyen görgü tanıkları Antik Yunanlara kadar uzanıyor. Bu enerji toplarının büyüklüğü golf topundan birkaç metreye kadar değişiyor. Gökyüzünde süzülen plazma benzeri topların insanların evlerine girip ortadan kaybolduğuna dair iddialar bile var.
Bu tuhaf fenomene getirilen farklı açıklamalar var ama laboratuvar ortamında kanıtlanabilen tek teori, buharlaşan silisyum teorisi. Toprakta ve kumda bol miktarda silisyum dioksit bulunuyor. Yıldırımın yaydığı enerji bu bileşiği ısıtınca ışık topları oluşuyor. Bu olay, doğada oluşan yıldırım toplarını açıklayabilir. Ancak yıldırım topunun pencerelerden geçip binanın içinde kaybolduğu iddiaları hâlâ açıklanamıyor. Belki de yıldırım topunun tek bir açıklaması yoktur. Her biri farklı süreçlerden kaynaklanan farklı yıldırım topu türleri olması mümkün. Araştırmacıların önündeki en büyük engel, yıldırım toplarının sık görülmemesi. Bu da onları incelemeyi zorlaştırıyor.
Yıldırım Topu Nasıl Oluşur?
Bulut Pili: Havada büyük bulutlar oluştuğunda elektrik yüklü su parçacıkları birbirinden ayrılır. Pozitif yüklü parçacıklar bulutun tepesine çıkarken negatif parçacıklar tabana iner.
Bağlantı Oluşumu: Yer pozitif yüklü olduğu için bulutun tabanındaki negatif yükü çeker. Buluttan aşağı ve yerden yukarı doğru, iyonlaşmış birer hava kanalı oluşur.
Yıldırım Düşmesi: Yerle bulut arasındaki bağlantı kurulduğunda yıldırım düşer. Yıldırım, havayı 30.000 dereceye kadar (Güneş‘in yüzey sıcaklığının beş katı) ısıtır. Bunlar buluşunca elektrik bağlantısı oluştururlar.
Silisyumun Ayrılması: Bu aşırı sıcaklık, kum ve topraktaki silisyum dioksitte bulunan oksijeni söker ve silisyumu aşırı derecede ısıtıp buharlaştırarak gaz kabarcığına dönüştürür.
Parlak Işık Oluşumu: Silisyumun soğuyup atmosferdeki oksijenle yeniden birleşme süreci enerji üretir. Bu da yıldırım topu gibi görünen bir ışık yayar.
Yoksa Hayal Mi?
Bazı araştırmalar, yıldırım toplarının manyetik alandan kaynaklanan halüsinasyonlar olduğu sonucuna vardı. Oraj sırasında beynin görsel korteksini uyarabilen güçlü manyetik alanlar oluşuyor. Transkraniyal manyetik stimülatör (beyne hedefli manyetik alanlar gönderen noninvaziv bir makine) kullanılan çalışmalarda, deneklerin yıldırım toplarını andıran hareketli ışıklar gördükleri bulundu.
Bununla birlikte, “gerçek” yıldırım topu görenler mavi, yeşil ve turuncu gibi değişken renklerden bahsederken çalışma katılımcıları yalnızca beyaz veya gri ışık gördü. Halüsinasyon birçok teoriden sadece birisi; ancak gizemli yıldırım topu, bir araya gelen birçok farklı faktörün sonucu olabilir.
Kaynak: How It Works