Thomas Alva Edison (1847-1931)

0

Amerikalı mucit ve işadamı. Pek çok önemli cihaz ve makine icat etmiştir. Edison, dünyada en çok patent alan üç kişiden biridir. Sinema makinesi, karbonlu mikrofon, gramofon ve elektrikli otomobil gibi 1093 adet icat yaptı.

Thomas Alva Edison, 11 Şubat 1847 tarihinde Milan, Ohio, ABD’de yedi kardeşin en küçüğü olarak doğmuştur. Babasının ismi Samuel Edison, annesininki ise Nancy Matthews Ellottur. Edison, tıpki Albert Einstein gibi yaşıtlarına göre çok geç yaşta konuşmaya başlamıştır. Yedi yaşındayken ailesiyle birlikte ABD’nin Michigan eyaletinde Port Huron’a yerleşen Edison, ilköğrenimine burada başladıysa da yaklaşık üç ay sonra algılamasının yavaşlığı nedeniyle Edison’dan bir şey olmayacağı kanısına yanılarak okuldan uzaklaştırıldı.Bundan sonraki üç yıl boyunca eski bir öğretmen olan annesi ve özel bir öğretmen tarafından eğitildi. Annesinin de yardımıyla kitap okuma alışkanlığı kazanmış ve neredeyse eline geçen her kitabı okumaya başlamıştır. Bunun üzerine anne Elliott oğluna biraz daha olmasını söylemiş, Edison da kimya ve fizik kitaplarına yönelmeyi tercih etmiştir.

Son derece meraklı ve yaratıcı kişilige sahip bir çocuk olan Edison, 10 yaşına geldiğinde kendisini fizik ve kimya kitaplarına verdi. Bu arada evlerinin bodrumunda bir kimya laboratuvarı kurdu.Özellikle kimya deneylerine ve Volta kaplarından elektrik akımı elde etmeye yönelik araştırmalara ilgi duydu, bir sonra kendi başına bir telgraf aleti yaptı ve Mors alfabesini öğrendi. O günlerde geçirdiği kızıl hastalığı ve orta kulak iltihabı nedeniyle kulakları ağır işitmeye başladı.

12 yaşına geldiğinde ailesine yardım etmek için Port Huron ile Detroit arasında çalışan trende gazete şeker satmaya başlayan Edison, laboratuvarını trenin yük vagonuna taşıyarak, çalışmalarını burada sürdürdü. Weekly Herald adli küçük bir gazete çıkardı. Kazandığı parayla kimya laboratuvarı kurdu. Trende deney yaparken yere dökülen fosfor yangın çıkarınca trenden atıldı. Bu dönemde Edison, Michael Faraday’ın Experimental Research in Electricity adlı yapıtını okudu ve derinden etkilendi. Bunun üzerine bir yandan Faraday’ın deneylerini tekrarladı bir yandan da kendi deneylerine ağırlık vererek daha düzenli çalışmaya ve notlar tutmaya başladı.

1863 yılında Tren istasyon müdürünün çocuğunu trenin altında kalmaktan kurtarmış ve müdür ona telgraf kullanmayı öğretmiştir. Ardından telgrafçılık yapmaya başlamış ve telgrafçı ofiste yokken mesajları kaydeden cihazıyla 16 yaşında ilk icadını yapmıştır. Yine bir deney yaparken kullandığı madde makinelere zarar verince, bu işinden de kovulmuştur

1868 yılında kendine atölye kurdu. Aynı yıl geliştirdiği elektrikli bir oy kayıt makinesinin patentini aldı. Aygıt oldukça ilgi topladı ama kimse tarafından satın alınmadı. 1863 ile 1868 yılları arasında birkaç telgrathanede çalışan mucit 1868 yaptığı bu elektrikli kaıit cihazının patentini satamamış ve deyim yerindeyse 5 parasız New York’a gitmiştir. Tüm parasını yitiren Edison borç içinde Boston’dan ayrılarak aldığı 35 dolar borç parayla New York’a yerleşti.

Edison’un şansı 1869 yılında altın borsasının düzenlenmesinde kullanılan telgrafın bozulması üzerine döndü. Çünkü burada bodrumunda uyuduğu şirketi bulunuyormuş. Borsa yetkililerinin istemi üzerine aygıtı ustaca tamir eden Edison, Western Union Telegraph Company den geliştirilmekte olan telgraflı kayıt aygıtları üzerinde yetkinleştirme çalışması yapma önerisi aldı. Telgraf cihazını tamir eden Edison, şirket müdürü tarafından işe alınmış ve mucit burada aynı anda dört telgraf çeken bir cihaz yapmıştır. Buluşunun patentini alan Edison, bunu 40.000 dolara satarak ilk büyük parasını kazanmıştır.

Bunun üzerine bir arkadaşı ile birlikte Edison Universal Stock Printer mühendislik şirketini kurdu. Ve sattığı patentlerle kısa sürede önemlice bir servet edindi. Bu parayla New Jersey’deki Newark’ta bir imalathane kurarak telgraf ve telem aygıtları üretmeye başladı. Bir süre sonra imalathanesini kapatarak 1874 yılında New Jersey’deki Menlo Parkta bir araştırma laboratuvarı kurdu ve tüm zamanını yeni buluşlar yapmaya yönelik çalışmalara ayırdı.

1880’li yıllarda Fort Myers, Florida dan bir arsa satın almış ve buraya kışlık bir ev yaptırmıştır.Bir süre sonra otomobil endüstrisinin devlerinden Henry Ford Edison’un evinin yakınlarına taşınmış ve iki ünlünün hayat boyu sürecek arkadaşlıkları başlamıştır.

1871 yılında sahip olduğu dükkanlardan birinde çalışan 16 yaşındaki Mary Stilwell ile evlenmiş ve Marion Estelle Edison, Thomas Alva Edison, Jr. ve William Leslie Edison isimlerinde 3 çocukları olmuştur. 29 yaşında 1884’de hayatını kaybeden Mary Edison’un ölüm nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte beyin tümörü ve aşırı dozda morfinden şüphelenilmiştir.

Edison, ikinci evliliğini ise 1886 yılonda 20 yaşındaki Mina Miller ile yapmış ondan da Madeleine Edison, babası öldükten sonra New Jersey valisi olan Charles Edison, Theodore Miller Edison isimlerinde 3 çocuğu olmuştur

1876’da Alexander Graham Bell’in geliştirdiği konuşan telgraf üzerinde çalışmaya başladı. Aygıta karbondan bir iletici ekleyerek telefonu yetkinleştirdi. Ses dalgalarının dinamiği üzerine yaptığı bu çalışmalardan yararlanarak 1877 yılında sesi kaydedip yineleyebilen gramafonu geliştirdi. Geniş yankı uyandıran bu buluşu ününün uluslararası düzeyde yayılmasına neden oldu.

Ampulü 1878’de William Wallace’in yaptığı 500 mum gücündeki ark lambasından etkilenerek geliştiren Edison, bundan daha güvenli olan ve daha ucuz bir yöntemle çalışan yeni bir elektrik lambasını geliştirme çalışmasına girişti. Bu amaçla açtığı bir kampanyanın yardımıyla önde gelen işadamlarının parasal desteğini sağladı ve Edison Electric Lt Company’yi kurdu. Oksijenle yanan elektrik arkı yerine havası boşaltılmış bir ortamda (vakum) ışık yayan ve düşük akımla çalışan bir ampül yapmayı tasarlıyordu. Bu amaçla 13 ay boyunca flaman olarak kullanabileceği bir metal tel yapmaya uğraştı. Sonunda 21 Ekim 1879’da özel yüksek voltajlı elektrik üreteçlerinden elde ettiği akımla çalışan karbon flamanlı elektrik ampulünü halka tanıttı. Üç yıl sonra New York sokakları bu lambalarla aydınlanacaktı. New York sokaklarinı ampullerle aydInlatan kişi olarak Edison bilinmektedir. Çünkü patent ve elektrik santralleri ona aitti ve şehir 1882’de onun işaretiyle birlikte aydınlanmıştır.

1882 yılında Edison’un Paris’e açtığı Continental Edison adlı firmasında Nikola Tesla adındaki genç mucit çalışmaya başlamıştır. 1884 yılında Amerika ya giderek Newyork’a gelen Nikola Tesla, Edison’un firmasında çalışmaya başladı. Ancak aradaki anlaşmazlık nedeniyle buradan ayrılmıştır. Zira Edison Tesla’ya elektnk santrallerindeki bir sorunu çözmesi karşılığında 50.000 dolar vereceğini söylemiş, ancak Tesla bu sorunu çözdüğünde Edison sözünde durmamıştır. Bu durum karşısında Tesla işi iki yıl sonra iki arkadaşı ile alternatif akim endüksiyon motorunu geliştirerek Tesla Electric Compairy” isimli şirketi kurmuştur.

1887’de Menlo Park’tan New Jersey’deki West Orange’a taşınan Edison burada önceki laboratuvarlarının on katı büyüklüğünde Edison Laboratuvarını açtı.1890’lara doğru uzun erimli iletime daha uygun olan alternatif akım geliştirildi. Doğru akımın üstünlüğune inanan Edison, bir kampanya başlatarak kamuoyunu, yüksek gerilimli alternatif akım sistemlerinin son derece tehlikeli yolunda uyarmaya çalıştı. 1892’de ise Edison General Electric Company’nin denetimini yitirdi ve şirketi General Electric Company ile birleşti.

Yaşamının sonuna değin yeni buluşlar yapmak için uğraş verdi. Tam 1093 tane buluşu vardır. Kendisine Menlo Parkı’nın Sihirbazı denirdi. Bazen bu yakıştırmaya kızar , bazen de gülüp geçerdi Sihir arayanlara da ” % 1 kabiliyet , % 99 ter ” derdi.

Thomas Alva Edison, 18 Ekim 1931 tarihinde ABD, New Jersey deki evinde diyabet rahatsızlığı nedeniyle 84 yaşında ölmüştür.

Edison, karbonlu mikrofonu, 1877 de icat edince telefonun ses kalitesi arttı.Gramofonu icat etti ama elektrik ampulü onun keşfi değildir. Patent Ofisi, ampulün patenti W. Sawyer’e ait diye Edison’un patentini 6 yıl onaylamadı. Başkalarının ampulleri ıisa sürede patladığı için, Edison 1878’den itibaren uzun ömürlu ampule yoğunlaştı ve bir yıl sonra başardı. Ardından, ampul fabrikasını kurdu ve ilk elektrikli treni çalıştırdı. İlk elektrik santralini 1881’de kurdu. Telsiz telgrafı 1887’de sinema makinesini 1891’de ve çelik alkali aküsünü 1910’da geliştirdi. Sesli sinema makinesini 1912’de ve plastik plak çalan gramofonu 1914’te üretti . İlk telesekreter ,1914’te telefona fonograf bağlayarak yaptı. Plakian, fenol reçinesinden yapıyordu ancak 1915’te fenol 2 kıtlığı başlayınca sentetik fenol üreten fabrikayı kurdu. Ordu için, 1917’de ses yardımıyla silahların ve denizaltıların yerini bulma, denizaltıdan atılan torpidoları tespit etme, gemilerin manevrasını hızlandırma, torpidoları ağla engelleme ve uçakların yerini bulma gibi çok sayıda buluş yaptı.

Edison, 1880’lerin sonunda ABD’de 100 civarında elektrik üretim ve dağıtım şirketi kurmuştu. Elektriği doğru akim olarak dağıtıyordu. Tanınmış mucit Nikola Tesla alternatif akimi icat edince Westinghouse ile işbirliği yaptı. Tesla, geçmişte Edison’un laboratuvarında çalışmıştı. Westinghous uzak mesafelere elektrik iletmek için alternatif akımın şart olduğunu söylüyordu. Alternatif akımın voltajı trafolarda çok yüksek değerlere çıkartılınca nakil sırasında kayıp az oluyordu Doğru akım ise 3 kilometreden uzağa iletilemiyordu. Edison, alternatif akımın ölümcül olduğunu anlatmaya başladı. Elektrikli sandalye ile insanların idam edilebileceğini söyledi. Ölmesine karar verilen bir fili, alternatif akımla öldürttü Ancak avantajları anlaşılınca, alternatif akim tercih edildi. Edison “Yanımda çalışırken, maalesef  Nikola Tesla‘nın değerini anlayamadım” derdi.

İlginç ve Başarısız İcatları

Edison 21 yaşındayken Parlamentoya elektronik oy verme cihazı yaptı ve  patentini aldı ama satamadı. Elle oylamada üyelerin oy değiştirme fırsatı vardi. Elektronik sistemde buna zaman kalmaz dediler. Komisyon başkanı “istemediğimiz bir icat varsa budur dedi. Röntgen, 1895’te X-ışınlarını bulunca, Edison cam ustası Dally’ye X-Işını tüpleri yaptırdi ve Floroskop” cihazını icat etti. Hastaneler, cihazı beğendi ancak kanserojen X-Işınlarıa maruz kalan camcı kanserden öldü. Edison çok üzüldü ve X-Işınlarını bıraktı.

Çimento konusuna 1907 de “Hazır Beton Döküm Bina” projesiyle girdi. Evlerin mobilyalarını ve piyanoyu bile betondan döktü ama evler satılamayınca zarar etti. Mıknatısla demir ayırma tekniğini geliştirdi ve demir oranı madenlerden demir üretti ama zarar etti.Oyuncakların içine sığan minik gramofonlar yaptı ve 1877’de şarkı söyleyen bebekler üretti ama satamadı Edison, alanında yaptığı buluşun önemini anlayamadı. Ampulün akkor hale gelen flamanın yanına, bir metal elektrot daha ekledi. Metal ile flaman arasına galvanometre bağlayınca metalden elektrik geçtiğini buldu. “Edison Etkisi” denilen bu buluş sayesinde başkaları diyot ve triyot yaparak radyonun icadını kolaylaştırdı. Ardından transistorün ve silikon yonganın keşi sağlandı. Edison, 1920 konuşma olanağı veren cihazı bulduğunu duyurdu ama bunun şaka olduğu sanıloyor. En ileri görüşlü buluşu, 1399 özel aküyü kullanan elektrikli otomobildi. Petrol ucuz olduğu için zarar etti.

Kaynak:www.biyografi.info

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku

G-B0ZQSMMP2T