Spektrografi veya spektroskopi, kara delik veya galaksi gibi uzak cisimlerin bileşimlerini, hareketlerini ve yapılarını analiz etmek için onlardan gelen ışığın incelenmesidir.
Spektrograf, elektromanyetik tayftaki enerji aralıklarında mevcut bulunan ışık yoğunluğunu ölçerek çalışıyor. Evrendeki her elementin “emisyon çizgileri” denilen spektrumdaki o elemente özgü olan, belirli düzende siyah çizgileri var. Bir elementin bilinen emisyon çizgilerini bir nesnenin gözlemlenen tayfındakilerle eşleştirerek elementin bileşimini anlamak mümkün.
Spektrometre, işte bu elektromanyetik spektrumları analiz etmek için kullanılıyor. Pratikte bunu, bir kaynaktan yayılan ışığı (ister görünür isterse kızılötesi veya başka türlü olsun.) gözlemleyerek ve o ışıkla ilişkili olan çeşitli enerjileri saptayarak yapıyor. İçerdiği elementlere bağlı olarak her gök cisminin ürettiği spektrum diğer cisimlerden gelenlerden farklı oluyor.
Spektrometreler, Hubble Uzay Teleskobu gibi çeşitli uzay teleskoplarında kullanılıyor. Fakat Dünya‘da sadece uzak uzay fenomenlerini değil, gezegenimizdeki bitki ve mineraller gibi nesneleri incelemek için de kullanılıyor. Yıldızlar nasıl oluşuyor, nelerden meydana geliyor gibi ve birçok soruya cevap sunduğu için spektrografi, gökbilimde çok işe yarıyor.
Hubble’ın Spektrograflarının İçi
STIS: Hubble Uzay Teleskobu üzerindeki Uzay Teleskobu Görüntüleme Spektografı (STIS), uzak gökcisimlerinden gelen morötesi, görünür ve yakın kızılötesi ışığı inceliyor.
COS: Hubble‘ın yalnızca morötesi ışıkta gören Kozmik Köken Spektrografı (COS) adlı ikinci bir teleskobu daha var. STIS, gözlemlemekte en iyisi; COS ise yıldız ve kuasar gibi ışık noktalarını gözlemlemek için kullanılıyor.
Parmak İzi: STIS ve COS, uzak cisimlerden ışık toplayarak her bir cismin yapısı ve bileşimi hakkında bilgi içeren dalga boyu tayfı ”parmak izleri” oluşturabiliyor.
Kaynak: How It Works