Mary Mallon müthiş bir aşçıydı. Yemekleri o kadar lezzetliydi ki İrlanda’dan göç ettiği New York’ta zengin ailelerden iş teklifleri alıp duruyordu. Mutfakta harikalar yaratmasına rağmen ne yazık ki kötü bir huyu vardı: Ellerini yıkamıyordu. Bu durum, sonunda ona yeni bir lakap kazandıracaktı: Tifolu Mary.
Tifo, Salmonella typhi bakterisinin yol açtığı bir bulaşıcı hastalık. Hastalarda yüksek ateş ve sindirim sistemi sorunları görülüyor. Tifo genellikle hijyenik olmayan gıdalar ve sular aracılığıyla yayılıyor ama Mary, zengin ailelerin görece temiz evlerinde de salgının yayılmasına yol açı.
Mary Mallon’nin yemek pişirdiği her yerde tifo, hane halkının üzerine çöküyordu. Salgınla Mary arasındaki ilişkinin keşfedilmesi uzun sürmedi. Mary’nin ellerini düzgün bir şekilde yıkamaması, yemek yaptığı herkese hastalık bulaştırmasına yol açıyordu.
Ama onlarca insanın hastalanmasına ve üçünün ölmesine rağmen ilginç bir şekilde Mary hiç enfeksiyon belirtisi göstermiyordu. Bu nedenle, yetkililer Mary’nin hastalığı taşıdığını söyleyince Mary bu iddiayı reddetti. Salmonella typhi bakterisini taşıyanların yaklaşık %6’sının asemptomatik (belirti göstermeyen) taşıyıcılar olduğu düşünülüyor. Mary de onlardan biriydi. Bakteriler onun içinde yaşamaya devam ederken hiç hastalık belirtisi göstermiyor ama hastalığı yayıyordu.
İşinden vazgeçmek istemeyen Mary Mallon, adını değiştirerek aşçılığa devam etti. Pek çok insanın hastalanmasına, ölmesine, hatta bir hastanede salgına yol açan Mary, o zamanki çoğu insan gibi, el yıkamayla hastalıklar arasında bağlantı olduğunu bilmiyordu. Tifolu Mary’nin öyküsü, el yıkama gibi basit bir eylemin bile salgına karşı koruma sağlayabileceğini gösteriyor.
Nasıl Ortaya Çıktı?
Charles Henry Warren, ailesiyle birlikte büyük bir evde yaşayan zengin bir bankacıydı. Evdeki altı kişi normalde yoksullar arasında görülen bu hastalığa yakalanınca Warren şok oldu. Sadece gecekondu mahallelerinde var olduğunu düşündüğü tifonun tertemiz evindeki insanlara nasıl bulaştığını merak ediyordu.
Warren’ın işe aldığı sıhhi tesisat mühendisi evdeki tüm işçileri mercek altına aldı. Üç hafta önce aşçı olarak çalışmaya başlayan Mary’yi incelerken, hastalığın yalnızca Warren hanesiyle sınırlı kalmadığını fark etti. Mary ile çalışan yedi aile daha aynı hastalık belirtilerini gösteriyordu.
Kaynak: How It Works