Japoncada “Dünya” anlamına gelen Chikyu, dünyanın en derin sondaj gemilerinden birisi. Geminin yapımı dört yıl sürdü ve 2005’te tamamlandı. Bu devasa gemi 210 metre uzunluğunda. Yaklaşık 2.500 derinliğindeki sularda çalışabiliyor ve deniz tabanının 7.500 metre altında sondaj yapabiliyor. Ancak kazma hızı, çamurlu deniz tabanının ne kadar yumuşak olduğuna bağlı. Taban yeterince yumuşaksa sonda bir günde 300 metre kazabiliyor ama daha yoğun toprağa ulaşınca kazma hızı günde 50 metreye kadar düşebiliyor.
7.500 metre derinliğe sondaj yapmak 5-6 ay sürüyor. Gıda ve yakıt taşıyan ikmal tekneleri sayesinde gemideki 200 kişi yemek sorunu yaşamıyor. Ayrıca, sondaj sırasında ihtiyaç duyulabilecek malzemeleri ve ekipmanı taşımak için gemide helikopter pisti de var. Sondajın yapılabilmesi için Chikyu’nun açık okyanusta aylarca hareketsiz kalması gerekiyor.
Üstelik derin okyanus tabanına ulaşacak kadar uzun bir çapa da yok. Öyleyse gemi nasıl sabit durabiliyor? Chikyu, dinamik konumlama sistemi (DPS) ile donatılmış. Bu sistem, otomobilinizdeki veya telefonunuzdaki GPS cihazının kendi kendini düzelten bir versiyonu gibi çalışıyor. Bu otomatik navigasyon sistemi sürekli olarak geminin konumunu hesaplıyor ve sondaj alanından uzaklaşması halinde Chikyu’nun azimut iticilerini çalıştırarak geminin konumunu düzeltiyor.
Chikyu’nun amacı, Dünya‘nın mantosundan kaya çekirdeği örnekleri toplamak. Manto, yerkabuğunun altında bulunan 2.900 metre kalınlığında bir kaya tabakası. Toplanan bu çekirdekler sayesinde sismologlar, tektonik levhaların kökenleri ve hareketlerinin neden olduğu depremler hakkında fikir ediniyor. Bu tür araştırmalar, her yıl 1.500 depremin yaşandığı Japonya gibi riskli bölgeler için depremleri ve tsunamileri tahmin etmeye yardımcı olabilir. Okyanus tabanının derinliklerinden çıkarılan çekirdekler bilim insanlarına yaşamın kökeni hakkında da ipuçları verebilir çünkü milyonlarca yıldır gömülü olan kömüre hapsolmuş mikroplar da açığa çıkıyor.
Daha Da Derine
Chikyu yıllar içinde birçok göreve çıktı. Örneğin, 2009 da Nankai Boğazı’na yaptığı iki aylık keşif gezisinde deniz tabanının 1.600 metre altına ulaştı. Ancak Chikyu’nun tüm yetenekleri henüz kullanılamadı. Nihai hedef, deniz tabanının 7.000 metreden fazla altına inebilmek. Ancak geminin bugüne kadar kazmayı başardığı en derin nokta 3.250 metre civarında. Bu da 2018’de, 5.000 metreden fazla derinliğe ulaşma girişimi sırasında yaşandı.
Sondaj deliği sürekli çöktüğü için sonda amacına ulaşamadı. Bu derin sondaj altı ay sürdü ve görev yaklaşık 55 milyon dolara mal oldu. Chikyu’nun bir sonraki sefer tarihi şimdilik belli değil ama bir gün yerkabuğunu yararak Dünya‘nın mantosuna girme hedefine ulaşacağı umuluyor.
Kaynak: How It Works
